Met een klein groepje mensen, begeleid door drie bedoeïenen, verbleef ik tussen Kerst en Nieuwjaar vijf dagen en vier nachten in de Witte Woestijn in Egypte. Het was al jaren een droom van me om een tijd in de woestijn te kunnen doorbrengen, en nu kwam ze eindelijk uit.

Zoals ik verwacht had was het een heel bijzondere ervaring, ik ervoer er zaken die ik voor de rest van mijn leven meeneem. Wat ik in de woestijn ontdekte, overtuigde me ook nog meer van het belang van dagboekschrijven in het dagelijkse leven. En het maakt me blij dat ik mijn volgende workshop net De Herschrijving heb genoemd.

Creativiteit groeit uit verlangen

Grandioze landschappen, de in dit seizoen milde zon, de goede zorgen van de bedoeïenen en vooral de majestueuze stilte maken van een verblijf in de woestijn een sublieme ervaring. Een ervaring die zo vervullend is dat niets anders nog van tel lijkt. Zo vervullend was het voor mij dat ik niet tot schrijven kwam. Ik had een dagboek bij en probeerde plichtsbewust mijn ochtendpagina’s te schrijven, maar er kwam nauwelijks iets op papier.

De schoonheid, de pure staat van Zijn die ik er ervoer maakte dat ik eenvoudigweg geen zin had om de afstand te nemen die nodig is om over mijn ervaringen te kunnen schrijven.

Het is in de ruimte van ons onvervuld voelen dat ons menszijn zich afspeelt.

Aanvankelijk verbaasde me dit, maar al snel begreep ik het: als je je helemaal vervuld voelt, heb je er geen nood aan om te creëren. Die diepmenselijke behoefte, aan verbeelding en creativiteit, ontstaat net in de ruimte tussen de werkelijkheid waarin je je bevindt en deze die je zou wensen.

Een verblijf in de woestijn is per definitie tijdelijk. Het kan maar duren zolang je voorraad water, voedsel en benzine strekt. Zo is het met alle sublieme ervaringen – de vervoering van een prachtig concert, of van een warme liefdesnacht. In ons aardse leven kunnen we van de ultieme vervulling – het engelse bliss is het meest geschikte woord – slechts af en toe een glimp opvangen. Maar het is net in ons onvervuld voelen, in de ruimte die daardoor ontstaat, dat ons mens zijn zich afspeelt. Ons zoeken en tasten, ons creëren. In het onvolmaakte en de chaos van de werkelijkheid doen we datgene wat ons het meeste tot mens maakt: betekenis zoeken en geven. Schrijven is een manier om dat te doen die we altijd voorhanden hebben.

We leven altijd met verhalen

In the desert, you can remember your name
‘Cause there ain’t no one for to give you no pain

Zo klinkt het in de song ‘A horse with no name’ van America.

De absolute eenvoud van tijd doorbrengen in de woestijn, met alleen het allernoodzakelijkste – voedsel, een matrasje om op te slapen en een tentje om je tegen de wind te beschermen- maken dat je als vanzelf wordt teruggebracht tot je pure essentie. Het is daardoor dat ik des te meer besefte dat we eigenlijk voortdurend met verhalen leven. Verhalen over wie we zijn, over onze relaties met anderen, over ons werk, over onze status.

In de woestijn kon ik mijn verhalen over mezelf zomaar loslaten.

We hebben die verhalen nodig. Ze zijn ons kompas om in deze wereld te navigeren, ons houvast om in de chaos van de werkelijkheid structuur en betekenis te zien. Maar diezelfde verhalen, hoe noodzakelijk ook, kunnen evengoed een valstrik zijn, ons op een dwaalspoor zetten. Als we ons te lang en zonder reflectie aan eenzelfde verhaal vastklampen, kunnen we blind worden voor het feit dat de werkelijkheid intussen al lang veranderd is. Dat besefte ik toen ik me daar in de woestijn zomaar van mijn verhalen over mezelf los kon maken. Het is zo belangrijk onze verhalen telkens opnieuw aan de realiteit af te toetsen en ze bij te stellen. Dat is precies wat je in De Herschrijving leert doen – je leert er technieken om al schrijvend bij je eigen diepe ervaring te komen waardoor je, als een evenwichtskunstenaar, je verhalen weer kan bijstellen.

Er is altijd een nieuw begin mogelijk

‘De woestijn is een boek’, zei ik tegen een van onze gidsen. ‘Dat zeg je omdat je schrijfster bent’, antwoordde hij. ‘Neen, echt’, zei ik. ‘Je kan hier van alles lezen. De woestijn spreekt voortdurend van dingen die niet zichtbaar zijn, maar wel aanwezig.’ De schelpen in de rotsen van kalksteen, die vertellen over de tijd dat dit hier een zee was. Het spoor van een woestijnvos, dwars door het maagdelijke stuk zand waar we zo meteen ons kamp zullen bouwen en in de ochtend rond ieders tent de zoom van kleine, vrolijke pootafdrukjes van de springmuizen – de eerste nacht zagen we er al eentje rondhuppelen. Onze gids begreep het, en later wees hij me op het kaarsrechte spoor van een scarabee, dat een beetje lijkt op de afdruk van een fietsband.

De woestijn spreekt voortdurend van dingen die niet zichtbaar zijn, maar wel aanwezig.

En natuurlijk zijn er ook de sporen van menselijke aanwezigheid – zelfs in een druk woestijnseizoen als de kerstperiode zie je zelden andere mensen, behalve in de kleine oaseplekken waar we lunchten. Maar je ziet wel de diepe rijsporen van de 4X4’s op de grotere vlaktes die door veel groepen worden doorkruist, de putten in het zand die enkele dagen voorheen nog duidelijke voetafdrukken waren. Iemand heeft hier blootsvoets gelopen. Telkens we ons kamp opbraken lieten we een heel verhaal achter in het zand.

‘Hoelang blijft zo’n spoor hier zichtbaar?’, vroeg ik aan onze gids. Ik wees naar het vossenspoor op die eerste kampplaats. Ik wilde weten hoe lang het geleden was dat het dier hier had gelopen, de pootafdruk zag er nog zo vers uit en ik hoopte zo’n mooie woestijnvos te zien.

‘Afhankelijk van hoeveel wind er is zie je er na een dag tot drie dagen niets meer van’, zei hij. Zand erover is in de woestijn heel letterlijk te nemen.

Het is een wonderlijk gegeven in de woestijn, hoe alles in een mum van tijd weer als onbeschreven wordt. Een vaardigheid die we onszelf ook kunnen aanleren: om elke dag te beginnen met een nieuw blad. Met ochtendpagina’s waarin we verwerken wat is geweest en uitkijken naar wat komt, met een nieuwe versie van de verhalen die we onszelf vertellen, met telkens weer de mogelijkheid om een nieuwe werkelijkheid te creëren.

Het was mijn zoon die me, toen ik op zoek was naar een titel voor mijn workshop, De Herschrijving suggereerde. Ik vond het een geweldige naam. En nu des te meer. De Herschrijving, dat is leren hoe je telkens weer een nieuw verhaal voor je leven kan maken.

• De Herschrijving start op donderdag 12 januari. Inschrijven kan nog. Hier vind je meer info.
• Wil je zelf eens zo’n woestijnervaring meemaken? Mijn reis werd georganiseerd door schrijfster en dichteres Hilde Keteleer. Ze heeft een jarenlange persoonlijke vriendschap met de bedoeïenen die ons tijdens de reis begeleidden en dat maakt de ervaring nog zoveel dieper. Hilde trekt twee keer per jaar, in de Paas- en de herfstvakantie, met een klein groepje geïnteresseerden naar de Witte Woestijn. Hier vind je alle info.